Hiperinflacja – jak wzrosty cen doprowadzały kraje do bankructwa?
Hiperinflacja jeszcze niedawno kojarzona była raczej z krajami tzw. trzeciego świata, których gospodarkom groziło widmo bankructwa. Teraz państw ze wskaźnikiem wzrostu cen osiągającym wartość kilkudziesięciu procent jest co najmniej kilkanaście. Inflacja zaś na poziomie przekraczającym poziom 10% stała się zjawiskiem niemal powszechnym.
Historia pokazuje, że obok takich sytuacji, rządzący nie powinni przechodzić obojętnie, gdyż mogą one stanowić poważne zagrożenie dla stabilności waluty, czy samej gospodarki.
Zjawiska inflacji nie da się dokładnie opisać w jednym artykule, dlatego poświęcimy temu tematowi cykl wpisów prezentowanych na poniższej liście:
- Co to właściwie jest ta inflacja?
- Koszyk inflacyjny. Jak można manipulować wskaźnikiem inflacji?
- Pandemia inflacji na świecie
- Przyczyny wysokiej inflacji w Polsce – czy jesteśmy sami sobie winni?
- Przyczyny inflacji na świecie – tani pieniądz zalewa świat
- Hiperinflacja – jak wzrosty cen doprowadzały kraje do bankructwa?
Hiperinflacja – co to jest?
Definicja hiperinflacji wg GUSu to bardzo wysoki poziom inflacji (co najmniej od 25 – 50%) utrzymujący się od kilku do kilkudziesięciu miesięcy. Jest zjawiskiem bardzo szkodliwym dla gospodarki, zwykle prowadzi do poważnego kryzysu finansów Państwa i załamania wartości waluty.
Skutki hiperinflacji
Niekontrolowany i długotrwały wzrost cen niesie ze sobą szereg konsekwencji dotkliwie odczuwanych przez społeczeństwo. Wynagrodzenia nie rosną tak gwałtownie jak koszty życia, co prowadzi do powszechnego zubożenia. W rezultacie Twoje bieżące zarobki pozwalają Ci zakupić coraz mniej towarów i usług.
Konsekwencje hiperinflacji mogą być następujące:
- spadek wartości oszczędności
- mniejsze wpływy z podatków dla Państwa
- wzrost bezrobocia
- spadek zysków przedsiębiorstw, co prowadzi do bankructw
- masowe niedobory w sklepach
- spadek wartości waluty
- zubożenie społeczeństwa
O tym w jaki sposób rozwija się zjawisko hiperinflacji i jakie mogą być jej konsekwencje dowiesz się z poniższego fragmentu kreskówki, w której Sknerus McKwacz wyjaśnia je swoim wnukom.
Hiperinflacja w Polsce
W latach 20-tych XX wieku w Polsce notowane były miesięczne wzrosty cen na poziomie nawet 360%! W 1923 roku Polska Krajowa Kasa Pożyczkowa wyemitowała najwyższy w Polsce nominał banknotu w obiegu pieniężnym, czyli 10 milionów polskich marek.
Jeśli chodzi o czasy bardziej współczesne, to do czynienia z gwałtownym wybuchem inflacji mieliśmy po obaleniu komunizmu. W sierpniu 1989 roku osiągnęła poziom 39,5%, 2 miesiące później przekroczyła już 54,8%. W lutym 1990 roku zobaczyliśmy szczyt hiperinflacji, która sięgnęła niebotycznego poziomu 1183,1% rok do roku! Polski pieniądz stał się bezwartościowy, a za chleb płaciłeś w sklepie około 2.000 zł! Część czytelników zapewne pamięta banknot o nominale 2 mln zł.
Wymusiło to na rządzących przeprowadzenie szeregu reform, które miały za zadanie zduszenie tempa wzrostu cen. Wprowadzenie tzw. Planu Balcerowicza m.in. uniemożliwiło finansowanie deficytu budżetowego poprzez „drukowanie pustego pieniądza”. Podniesiono również stopy procentowe, ograniczono przyznawanie kredytów na preferencyjnych warunkach, czy zmniejszone zostało tempo rewaloryzacji rent i emerytur.
W 1995 roku przeprowadzono reformę walutową polegającą na denominacji złotego. Wprowadzono nową jednostkę pieniężną o nazwie „złoty”. 1 „nowy złoty” odpowiadał 10.000 „starym złotym” i takim nominałem posługujemy się do dziś.
Rekordy hiperinflacji na świecie
Wyobraź sobie, że kupujesz samochód za 10.000 zł, a za rok żeby kupić taki sam musisz wydać 10 razy więcej. Tempo wzrostu cen na poziomie 1000% jest czymś absolutnie przerażającym, ale jak się okazuje to i tak nic w porównaniu z rekordzistami w historii naszego ziemskiego życia. Szukać nawet nie trzeba daleko, gdyż współcześnie również możemy bez problemu trafić na kraje, w których hiperinflacja doprowadziła do całkowitej zapaści gospodarczej. I nie mówimy tu o inflacji na poziomie 1000%, ale o wiele, wiele wyższej.
Kraje z najwyższą inflacją w historii
Poniżej krótka lista rekordów hiperinflacji notowanych w poszczególnych krajach.
LP. | Kraj | Rok | Wskaźnik inflacji |
1. | Węgry | 1946 | 4,19×1016% |
2. | Zimbabwe | 2008 | 7,79×1010% |
3. | Jugosławia | 1994 | 313.000.000% |
4. | Wenezuela | 2019 | 344.500% |
5. | Niemcy | 1923 | 29.500% |
Jak widać ceny mogły rosnąć w tempie osiągającym poziomy nie tylko tysiące, ale i setki milionów procent. Co mają jednak powiedzieć mieszkańcy Zimbabwe czy powojennych Węgier?
Gigantyczne poziomy nie dotyczą tylko czasów zamierzchłych, ale jak najbardziej współczesnych. Wśród 5 rekordów, aż 3 dotyczą ostatnich 30 lat. Przypadek Jugosławii wynikał z rozpadu tego Państwa i toczących się walk pomiędzy Chorwacją, a Bośnią i Hercegowiną.
Za rekordową hiperinflację uznaje się tą, która miała miejsce na Węgrzech po zakończeniu 2 wojny światowej. Ceny rosły w tempie 100% na … 15 godzin! Niekontrolowany dodruk pieniędzy zrujnował ekonomicznie kraj, a waluta pengo przestała mieć praktycznie jakąkolwiek wartość. Jej najwyższy nominał na pojedynczym banknocie to było 100 trylionów pengo!
Hiperinflacja w Zimbabwe i Wenezueli
Zimbabwe – kraj, w którym w pewnym momencie żyła największa liczba miliarderów na świecie. Warto choćby wspomnieć, że najwyższy nominał miał wartość 100 trylionów dolarów Zimbabwe. Możesz go nawet kupić na Allegro za kilkaset zł.
Warto przyjrzeć się przypadkowi Wenezueli, gdyż jest najbardziej współczesny. Tak naprawdę hiperinflacja trwa tam do dziś i mimo znacznego spowolnienia, zapewnia południowoamerykańskiemu państwu pozycję lidera.
Przeczytaj także -> pandemia inflacji na świecie
Zabierając ze sobą 2 zł do tego kraju stajesz się milionerem, gdyż nasza „dwuzłotówka” odpowiada milionowi boliwarów (wenezuelska waluta). My patrząc z Polski z perspektywy oddalonej o ponad 9.000 km możemy uznawać to za ciekawostkę. Jednak obywatelom Wenezueli nie jest wcale do śmiechu. Kraj jest w ruinie, PKB gospodarki w ostatnich 8 latach skurczyło się o 80%, 97% ludzi żyje w skrajnym ubóstwie mając problem z dostępem do żywności czy energii elektrycznej.
- Bartosz Nowak
- 7 września, 2022
- 6:00 am
- 2 Comments
2 Responses
Banknot 5 milionów już był przygotowany ale nie wszedł do obiegu. O tej hiperinflacji w Polsce bardzo wielu ludzie nawet nie ma pojęcia. Do tego ten kryzys sprzed reformy walutowej Grabskiego w 1924.
Ooo widzisz, nie wiedziałem o tych 5 milionach. Hiperinflacja wydaje się zjawiskiem abstrakcyjnym dla większości, a wbrew pozorom to nie tak odległe czasy.